ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ ਮਹਿੰਦਰ ਦੀਵਾਨਾ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ 'ਤੇ ਸੋਗ ਦੀ ਲਹਿਰ

Emailed on 24th December 2025 at 6:32 PM Regarding Demise of Poet Mohinder Dewana  

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਵਿਰਾਸਤ ਅਕਾਡਮੀ ਵੱਲੋਂ ਅਫ਼ਸੋਸ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ

ਲੁਧਿਆਣਾਃ 24 ਦਸੰਬਰ 2025: (ਮੀਡੀਆ ਲਿੰਕ 32//ਸਾਹਿਤ ਸਕਰੀਨ ਡੈਸਕ)::

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਵਿਰਾਸਤ ਅਕਾਡਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਪ੍ਰੋ. ਗੁਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨੇ ਡੂੰਘੇ ਅਫ਼ਸੋਸ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਪੁਰਹੀਰਾਂ (ਹੋਸ਼ਿਆਰਪੁਰ) ਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਾਇਰ ਮਹਿੰਦਰ ਦੀਵਾਨਾ ਨੇ ਸਹਿਜ ਵਗਦੇ ਦਰਿਆ ਵਾਂਗ ਸਾਹਿੱਤ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ। 

ਸ. ਮਹਿੰਦਰ ਦੀਵਾਨਾ ਨੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸਿਰਜਣਾ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਦੇਵਿੰਦਰ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਮਿਸ ਕੇ 1967-68 ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਰੰਭਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਹੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸਿਰਜਣਾ ਕਰਕੇ ਕੀਰਤੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਖ਼ਰੀ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਹਹਿ ਛਪ ਕੇ ਆਇਆ ਸੀ। 

ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ ਇਕਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢੱਟ ਨੇ ਮਹਿੰਦਰ ਦਾਵਾਨਾ ਜੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਦੇਦਿਆਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਅੱਜ ਹੋਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿੱਚ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 

ਪ੍ਹੋ. ਗੁਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨੇ ਕਿਹਾ  ਕਿਸੇ ਵਕਤ ਠਾਕੁਰ ਭਾਰਤੀ, ਦੇਵਿੰਦਰ ਜੋਸ਼, ਉਰਦੂ ਕਵੀ ਪ੍ਰੇਮ ਕੁਮਾਰ ਨਜ਼ਰ, ਗੌਰਮਿੰਟ ਕਾਲਿਜ ਹੋਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਡਾ. ਜਗਤਾਰ, ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ ਚੱਦ ਤੇ ਦੀਦਾਰ ਗੜ੍ਹਦੀਵਾਲਾ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਉਰਦੂ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। 

ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭਨਾਂ ਦੇ ਹਮਰਾਹ ਵੱਡੇ ਵੀਰ ਤੇ ਪਰਪੱਕ ਸ਼ਾਇਰ ਮਹਿੰਦਰ ਦੀਵਾਨਾ ਦੇ ਜਾਣ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਮਨ ਨੂੰ ਧੱਕਾ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾਵਾਂ “ਮੈ  ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਹਾਂ”,”ਮਿੱਟੀ ਗੱਲ ਕਰੇ”(ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ)ਤੇ “ਭਵਿੱਖ ਸਾਡਾ ਹੈ “ (ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) ਭਵਿੱਖ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦਾ ਰਾਹ ਰੁਸ਼ਨਾਉਂਦੀਆਂ ਰਹਿਣਗੀਆਂ।

ਕਈ ਹੋਰ ਸਾਹਿਤਿਕ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੇ ਵੀ ਸ਼੍ਰੀ ਦੇਵਾਨਾ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਦਿੱਖ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। 

---------------------------------------------------------

ਮਹਿੰਦਰ ਦੀਵਾਨਾ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਰੰਗ 

ਦੇਖੀਏ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਤਰੇਗਾ ਆਪੇ ਧਰਤ 'ਤੇ,

ਜੋ ਕਿਸੇ ਦੇ ਆਸਰੇ ਅਜ ਸ਼ੇਰ 'ਤੇ ਅਸਵਾਰ ਹੈ ।

ਕਿਉਂ ਪੜ੍ਹੀ ਜਾਨੈ ਤੂੰ ਮੁੜ ਮੁੜ ਕੇ ਇਦੇ ਵਿੱਚ ਖ਼ਾਸ ਕੀ?

ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਇਹ ਤਾਂ ਇਕ ਅਖ਼ਬਾਰ ਹੈ ।

ਦਿਲ ਨੂੰ  ਸਮਝਾਵਣ ਲਈ ਬੁਣਦੇ ਹੋ ਕਿਉਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਜਾਲ?

ਪਿਆਰ ਆਿਖ਼ਰ ਪਿਆਰ ਹੈ, ਵਿਉਪਾਰ ਤਾਂ ਵਿਉਪਾਰ ਹੈ ।

ਮੂੰਹ ਹਨੇਰੇ ਘਰ ਤੋਂ ਜਾਣਾ ਪਰਤਣਾ ਘਰ ਰਾਤ ਨੂੰ ,

ਕੀ ਅਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ, ਕੀ ਭਲਾ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹੈ ।

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਵੀਸ਼ਰ ਸ. ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਚੱਠਾ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ

Emailed From GSG on 15th December 2025 at12:08 PM Regarding Demise of Kavishar Gurcharan Singh Chatha

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਵਿਰਾਸਤ ਅਕਾਡਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵੱਲੋਂ ਅਫ਼ਸੋਸ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ

ਲੁਧਿਆਣਾਃ  15 ਦਸੰਬਰ 2025: (ਮੀਡੀਆ ਲਿੰਕ ਰਵਿੰਦਰ//ਸਾਹਿਤ ਸਕਰੀਨ ਡੈਸਕ)::

ਕੋਈ ਵੇਲਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪੰਥਕ ਇਕੱਠ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੂਜੀਆਂ ਇਕੱਤਰਤਾਵਾਂ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਸੁਰਖਿਆ ਫੋਰਸਾਂ ਦੇ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ। ਬਾਜ਼ਾਰ ਬੰਦ ਹੁੰਦਿਆਂ ਸਾਰ ਹੀ ਸੜਕਾਂ ਚੌਂਕਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਇਹ ਇਕੱਠ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਲੋਕ ਹੁੰਮਹੁਮਾ ਕੇ ਢਾਡੀਆਂ ਅਤੇ ਕਵੀਸ਼ਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਆਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਹੜਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਸੰਗੀਤਮਈ ਢੰਗ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਿਰਜਿਆ ਅਤੇ ਸੁਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਉਹ ਅਕਸਰ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਵੀ ਕਰਿਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਲੁਧਿਆਣਾ ਦਾ ਸੁਭਾਨੀ ਬਿਲਡਿੰਗ ਚੌਂਕ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਲਗੀਧਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਹੋਰ ਧਾਰਮਿਕ ਅਸਥਾਨ ਇਸ ਗੱਲੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਤੇ ਹਰਮਨਪਿਆਰੇ ਸਨ। 

ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਇਹ ਢਾਡੀ ਕਲਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ।  ਪਰ ਲੋਕ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕ-ਪ੍ਰਸੰਗਾਂ ਨੂੰ ਛੰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਨ੍ਹਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਛੰਦ ਸੁਣਨ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਸਾਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਸੁਰਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਤਰੰਗਾਂ ਛੇੜਦੀਆਂ ਕਿ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਾਹੌਲ ਬਣ ਜਾਂਦਾ। 

ਉਸ ਵੱਖਰੇ ਜਿਹੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਸਰੋਤੇ ਕੀਲੇ ਜਾਂਦੇ।

ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਆਈ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਹੁਣ ਸਰੋਤੇ ਟੁੱਟਵੇਂ ਛੰਦ ਸੁਣਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਵੀਸ਼ਰ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਨਵੇਂ ਵਿਸ਼ੇ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਉਥੇ ਕਈ ਹੋਰ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ਬਦ ਜੋੜ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵੀ ਵੱਖਰੇ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਹਨ। 

 

ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦਾ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਰੂਪ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਬਹਾਦਰੀ, ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਲੋਕ-ਮਨ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਪਰ ਹੁਣ ਇਸਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਮਾਹਰ ਤੁਰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। 

ਹੁਣ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਥੰਮ ਤੁਰ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਦਾਸ ਕਰ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਇਹ ਖਬਰ ਮੀਡੀਆ ਲਈ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਸਾਹਿਤ ਸਾਧਨਾ ਵਿੱਚ ਚੰਗਾ ਨਾਮ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਗੁਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨੇ। 

ਪੰਡਿਤ ਰਾਮ ਜੀ ਦਾਸ ਅਤੇ ਸੋਮ ਨਾਥ ਕਵੀਸ਼ਰ ਰੋਡਿਆਂ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਸਾਥੀ ਰਹੇ ਕਵੀਸ਼ਰੀ. ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਚੱਠਾ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਵਿਰਾਸਤ ਅਕਾਡਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਪ੍ਹੋ. ਗੁਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨੇ ਡੂੰਘੇ ਅਫ਼ਸੋਸ ਦਾ ਪ੍ਹਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। 

ਸ. ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਚੱਠਾ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਰੋਡਿਆਂ ਵਾਲੇ ਕਵੀਸ਼ਰਾਂ ਨਾਲ  ਪ੍ਹੋ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਯਾਦਗਾਰੀ ਮੇਲੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ  ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਮੇਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਗਾਉਂਦੇ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਾਈ ਇੱਕ ਕਵੀਸ਼ਰੀ” ਅਸੀਂ ਪੱਟ ਤੇ ਟੈਲੀਵੀਯਨ ਨੇ,ਅਸੀਂ ਕਾਹਦਾ ਭੋਲਾ ਵਿਆਹਿਆ” ਨੂੰ ਜਸਵਿੰਦਰ ਭੱਲਾ ਤੇ ਬਾਲ ਮੁਕੰਦ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ “ਛਣਕਾਟਾ” ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।

ਉਹ ਬੜੇ ਮਿਲਣਸਾਰ ਅਤੇ ਮਿਹਰਬਾਨ ਸੱਜਣ ਸਨ। ਮੇਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਆਖਰੀ ਮੁਲਾਕਾਤ 2024 ਵਿੱਚ ਸ. ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਯਾਦਗਾਰੀ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਮੌਕੇ ਤਖ਼ਤੂਪੁਰਾ (ਮੋਗਾ) ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਪੁੱਤਰ ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਚੱਠਾ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲੀਸ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਤੇ ਬੁਲੰਦ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਵਿੱਚ ਪਛਾਨਣਯੋਗ ਚਿਹਰਾ ਹੈ।

ਸ. ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਚੱਠਾ ਦੀ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਰੱਖੇ ਗਏ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸਹਿਜ ਪਾਠ ਦਾ ਭੋਗ ਮਿਤੀ 19 ਦਸੰਬਰ 2025 ਦਿਨ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ ਕਰੀਬ 12ਤੋਂ 1 ਵਜੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੋਤੀ ਸਰ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਕਲੌਦੀ (ਸੰਗਰੂਰ) ਵਿਖੇ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਪੁੱਤਰ ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਚੱਠਾ ਦਾ ਸੰਪਰਕ ਨੰਬਰ 80549-88192 ਹੈ।

ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਦੇ ਤੁਰ ਜਾਣ ਨਾਲ ਕਿਧਰੇ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਅਤੇ ਢਾਡੀ ਕਲਾ ਅਲੋਪ ਨਾ ਹੋ ਜਾਣ-ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਅਤੇ ਸਟੇਜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲੀ ਰੱਖਿਐ। ਬੀਰ ਰਸ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਰਹਿਣੀ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਜੰਗਾਂ ਅਜੇ ਮੁੱਕਦੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀਆਂ। ਇਸ ਲਈ ਬੀਅਰ ਰਸ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਭਰਨ ਵਾਲੇ ਇਹ ਸੋਮੇ ਸਾਡੇ ਚੇਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਜੰਗੀ ਕਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। 

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਸਾਨੂੰ ਲੋਕ-ਪ੍ਰਸੰਗ ਨਾਲ ਵੀ ਜੋੜੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।  ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮੁੱਦਿਆਂ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ, ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਰਾਹੀਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।  ਸਾਡੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਤੁਰਦਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਜੀਵਿਤ ਸੋਮਾ ਵੀ ਹੈ ਇਹ। 

ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਗੋਰਾਇਆ ਦੀ ਖੋਜ ਪੁਸਤਕ “ਲੋਕ ਨਾਇਕ ਜੱਗਾ ਸੂਰਮਾ”

WhatsApp on Thursday 11th December 2025 at 17:59 Regarding Book Release at Jalandhar 

ਜਲੰਧਰ ਵਿਖੇ ਉਲੰਪੀਅਨ ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ ਤੇ ਗੁਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਵੱਲੋਂ  ਲੋਕ ਅਰਪਣ

ਜਲੰਧਰਃ 11 ਦਸੰਬਰ 2025: (ਮੀਡੀਆ ਲਿੰਕ ਰਵਿੰਦਰ//ਸਾਹਿਤ ਸਕਰੀਨ ਡੈਸਕ)::

ਇਹ ਤਸਵੀਰ AI ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ 

(ਮੈਰੀਲੈਂਡ) ਅਮਰੀਕਾ ਵੱਸਦੇ ਖੋਜੀ ਵਿਦਵਾਨ ਸ. ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਗੋਰਾਇਆ ਦੀ ਸੱਜਰੀ ਖੋਜ ਪੁਸਤਕ “ਲੋਕ ਨਾਇਕ ਜੱਗਾ ਸੂਰਮਾ” ਨੂੰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲੋਕ ਅਰਪਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਵਿਰਾਸਤ ਅਕਾਦਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵੱਲੋਂ ਲੋਕ ਅਰਪਣ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਬੇਕਰਜ਼ਫੀਲਡ (ਅਮਰੀਕਾ) ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ ਉਸਾਰਨ ਵਾਲੇ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭੱਠਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬ ਛੱਡ ਕੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਜਾ ਵਸਦੇ ਹਾਂ ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਸਾਡੇ ਅੰਗ ਸੰਗ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਦਾ ਸਬੂਤ ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਗੋਰਾਇਆ ਦੀ ਸੱਜਰੀ ਖੋਜ ਪੁਸਤਕ ‘ਲੋਕ ਨਾਇਕ ਜੱਗਾ ਸੂਰਮਾ’ ਹੈ।

ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਲੋਕ ਅਰਪਨ ਕਰਦਿਆਂ ਹਾਕੀ ਉਲੰਪੀਅਨ ਤੇ ਸਾਬਕਾ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਪੰਜਾਬ ਸ. ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅਣਖ਼ੀਲੇ ਲੋਕ ਵਿਰਸੇ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਬਾਗ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਡਾਕੂ ਕਹਿ ਕੇ ਬਦਨਾਮ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਇਤਿਹਾਸ ਕਦੇ ਵੀ ਲੁਕਿਆ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ। ਸ. ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਗੋਰਾਇਆ ਨੇ ਬੜੇ ਠੋਸ ਸਬੂਤ ਦੇ ਕੇ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜੱਗਾ ਡਾਕੂ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਬਾਗੀ ਸੂਰਮਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਹੜੇ  ਲੋਕ ਪੰਜਾਬ ਛੱਡ ਕੇ ਪਰਦੇਸੀ ਧਰਤੀਆਂ ਤੇ ਜਾ ਵੱਸਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਰਸੇ ਦੀ ਪੁਣ ਛਾਣ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਨਜ਼ਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 

ਇਸੇ ਦਾ ਸਬੂਤ ਸ. ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਗੋਰਾਇਆ ਦੀ ਸੱਜਰੀ ਖੋਜ ਪੁਸਤਕ “ਲੋਕ ਨਾਇਕ ਜੱਗਾ ਸੂਰਮਾ”ਹੈ। 

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਵਿਰਾਸਤ ਅਕਾਡਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਪ੍ਹੋ. ਗੁਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨੇ ਪੁਸਤਕ ਬਾਰੇ ਬੋਲਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੱਗਾ ਸੂਰਮਾ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਅਣਖੀਲੀ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਜਾਇਆ ਹੈ ਜੋ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਸ਼ਾਹੂਕਾਰਾਂ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਕਾਫ਼ਲਾ ਬਣਾ ਕੇ ਤੁਰਦਾ ਹੈ। ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਖ਼ੂਨੀ ਸਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਮਹੰਤਾਂ ਨੂੰ ਸੋਧਦਾ ਹੈ। ਬੱਬਰ ਅਕਾਲੀਆਂ ਦਾ ਸੰਗੀ ਬਣਦਾ ਹੈ। 

ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਡਾਕੂ ਕਹਿ ਕੇ ਬਦਨਾਮ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ  ਆਪਣੇ ਲਾਲਚੀ ਕਾਰਿੰਦਿਆਂ ਤੋਂ  ਖ਼ਤਮ ਕਰਵਾ ਸੁੱਟਿਆ।  ਉਸ ਨੂੰ ਲੋਕ-ਮਨ ਵਿੱਚ ਡਾਕੂ ਧੁੰਮਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੋਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਲੋਕ ਪੱਖੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਗ਼ੈਰ ਹਾਜ਼ਰ ਹੈ। ਸ. ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਗੋਰਾਇਆ (ਮੈਰੀਲੈਂਡ) ਅਮਰੀਕਾ ਵੱਸਦਿਆਂ ਜੱਗਾ ਸੂਰਮਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਮੂਲ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੇ ਮੌਖਿਕ ਸੋਮਿਆਂ ਤੀਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਕੇ “ਜੱਗਾ ਡਾਕੂ”ਦੀ ਥਾਂ “ਜੱਗਾ ਸੂਰਮਾ” ਪੁਸਤਕ ਲਿਖ ਕੇ ਜੱਗੇ ਦੀ ਧੀ ਰੇਸ਼ਮ ਕੌਰ ਦਾ ਉਲਾਂਭਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲਾਹਿਆ ਸਗੋਂ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਪਏ ਭੁਲੇਖੇ ਵੀ ਦੂਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਲੋਕ ਨਾਇਕ ਕਹਾਉਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ “ਜੱਗਾ ਸੂਰਮਾ”ਨੂੰ ਪਾਠਕ ਹੁਣ ਵੱਖਰੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਵੇਖ ਸਕਣਗੇ।

ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਾਲੇ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ‘ਦਿ ਫੋਕ ਟਰਬਨੇਟਰਜ਼’ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਅਰਸ਼ ਰਿਆਜ਼ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੰਗੀਤਕ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕਰ ਕੇ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਧਰਤੀ ਕੋਈ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਵਿਰਾਸਤ ਹਰ ਸਾਹ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਤੁਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਮਲਕੀਤ ਸਿੰਘ ਭੱਠਲ, ਦਮਨ ਸ਼ਰਮਾ, ਸਾਬਕਾ ਸਰਪੰਚ ਸੁਖਵੰਤ ਸਿੰਘ ਚੱਕ ਕਲਾਂ (ਲੁਧਿਆਣਾ) ਤੇ ਜਗਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਮੋਹੀ ਆਦਿ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਲੰਧਰ ਵਾਲੇ ਸਮਾਗਮ ਮੌਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿੱਤ ਅਕਾਡਮੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਡਾ. ਲਖਵਿੰਦਰ ਜੌਹਲ, ਅਮਰੀਕਾ ਵੱਸਦੇ ਲੇਖਕ ਰਵਿੰਦਰ ਸਹਿਰਾਅ, ਦਰਸ਼ਨ ਬੁੱਟਰ, ਪ੍ਰਧਾਨ, ਕੇਂਦਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਸਭਾ,ਤ੍ਹੈਲੋਚਨ ਲੋਚੀ,ਮਨਜਿੰਦਰ ਧਨੋਆ, ਡਾ. ਗੁਰਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ, ਸੁਰਜੀਤ ਜੱਜ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਲੇਖਕ ਸੰਘ ਪੰਜਾਬ,ਰਮੇਸ਼ ਯਾਦਵ, ਜੈਨਿੰਦਰ ਚੌਹਾਨ, ਪ੍ਹੋ. ਕ ਸ ਢਿੱਲੋਂ, ਸ਼੍ਹੀ ਵਿਜੈ ਕੁਮਾਰ ਅਮਰੀਕਾ  ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇ ਹਾਸ ਅਭਿਨੇਤਾ ਹਾਰਬੀ ਸੰਘਾ ਵੀ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ।

ਵਾਰ ਟਿਕੈਤ ਸੂਰਮੇ ਦੀ-ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ (ਡਾ.)

9th Dec.2025 at 5:36 AM A Poem By Sukhdev Singh Sirsa On Rakesh Tikait's tears turned the table of farmers' protest 

ਮੂੰਹ ਨਾ ਲਾਇਆ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਪਾਣੀ!ਲਿਖ ‘ਤੀ ਯੁਗ ਦੀ ਨਵੀਂ ਕਹਾਣੀ!

An Image By AI

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ:9 ਦਸੰਬਰ 2025: (ਮੀਡੀਆ ਲਿੰਕ ਟੀਮ//ਸਾਹਿਤ ਸਕਰੀਨ ਡੈਸਕ)::

ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੀ ਆਪਣੀ ਅਲੱਗ ਹੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਕੁਝ ਵੀ ਕਰ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਛੇਤੀ ਕੀਤਿਆਂ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਕਈ ਵਾਰ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬਹਾਦਰ ਉਹ ਕੁਝ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵੱਜੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਵੀ ਗੁਆਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਕੋਲ ਕੈਮਰੇ ਅਤੇ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਯੰਤਰ ਨਹੀਂ ਸਨ ਹੁੰਦੇ ਉਦੋਂ ਸਿਰਫ ਕਲਮ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਆਸਰੇ ਹੀ ਵਕਤ ਵਕਤ ਦੇ ਸੱਚ ਨੂੰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਮਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਨੇ ਹੀ ਸੰਭਾਲਿਆ। ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਕੈਮਰੇ ਅਤੇ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਟੇਪ ਰਿਕਾਰਡਰ ਦੇ....!

ਕੈਰਾਨਾ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਾਇਰ ਮੁਜ਼ੱਫਰ ਰਜ਼ਮੀ ਕੈਰਾਨਵੀ ਨੇ ਇੱਕ ਸ਼ੇਰ ਲਿਖਿਆ ਸੀ--

ਯੇਹ ਜਬਰ ਭੀ ਦੇਖ ਹੈ ਤਾਰੀਖ ਕਿ ਘੜੀਓਂ ਨੇ!

ਲਮਹੋਂ ਨੇ ਖ਼ਤਾ ਕੀ ਥੀ; ਸਦੀਓਂ ਨੇ ਸਜ਼ਾ ਪਾਈ! 

ਅਜਿਹਾ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਹੈ ਜੋ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬੜੀ ਸਫਲਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਰ ਡਾ. ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਨੇ ਵੇਲੇ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਖੁਦ ਵੀ ਬੜਾ ਨੇੜਿਓਂ ਹੋ ਕੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਰਾਏਕਸ਼ ਟਿਕੈਤ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਹੰਝੂ ਆਏ ਤਾਂ ਇਹ ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਗੱਲ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਬੜੀ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਚਰਚਿਤ ਵੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਹੰਝੂਆਂ ਨੇ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਜਾਨ ਵੀ ਪਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਬੜੇ ਹੀ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਹਨਾਂ ਹੰਝੂਆਂ ਨੇ ਜਿਸ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਾਇਆ ਉਹ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਵਰਤਾਰਾ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਪਲਾਂ ਨੂੰ ਬੇਹੱਦ ਇੰਡੀਓਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਿਆਂ ਡਾ. ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਨੇ ਇੱਕ ਕਵੀਆਂ ਲਿਖੀ ਵਾਰ ਟਿਕੈਤ ਸੂਰਮੇ ਦੀ---ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਅਤੀਤ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵੀ ਦਿਖਾ ਗਈ ਸੀ। 

ਬਾਬਾ ਬਾਤ ਬਤੋਲੀ ਪਾਵੇ।

ਮਿਰਜ਼ਾ ਮਰਿਆ ਬਾਝ ਭਰਾਵਾਂ,

ਸ਼ਾਇਰ ਡਾ. ਸੁਖਦੇਵ ਸਿਰਸਾ 

ਨਾਤੀ ਪੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਵੇ।

ਧਰਤੀ ਜਦ ਵੀ ਆਹ ਭਰਦੀ ਹੈ।

ਰੂਹ ਮਿਰਜ਼ੇ ਦੀ ਉੱਠ ਖੜ੍ਹਦੀ ਹੈ।

ਰਣ ਤੱਤੇ ਹਿੱਕ ਡਾਹ ਲੜਦੀ ਹੈ।

ਜੰਡ ਜੰਡੋਰਾ ਨਾ ਸਾਂਦਲ ਬਾਰ।

ਗਾਜ਼ੀਪੁਰ ਦੇ ਬਾਡਰ ਪਾਰ।

ਆ ਲੱਥਾ ਬੱਕੀ ਅਸਵਾਰ।

ਲੜੂੰ ਐਤਕੀਂ ਆਰ ਜਾਂ ਪਾਰ।

ਭੱਥੇ ਤੀਰ ਨਾ ਹੱਥ ਤਲਵਾਰ।

ਮੋਦੀ ਮਾਰੀ ਗੁੱਝੀ ਮਾਰ।

ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਗਏ ਬੇਲੀ ਯਾਰ।

ਮਿਰਜ਼ੇ ਰਾਠ ਮਾਰੀ ਲਲਕਾਰ।

ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਉੱਤੇ ਹੋ ਅਸਵਾਰ।

ਆਣ ਜੁੜੇ ਸਿਰਲੱਥੜੇ ਯਾਰ।

ਹੁਣ ਨਾ ਮਿਰਜ਼ਾ ‘ਕੱਲੜਾ ਕਾਰਾ।

ਹਰ ਦੁਖਿਆਰਾ ਭਰੇ ਹੁੰਗਾਰਾ।

ਨਹੀਂ ਮਿਰਜ਼ੇ ਨੂੰ ਤੀਰ ਚਾਹੀਦੇ।

ਮਿਰਜ਼ੇ ਰਾਠ ਨੂੰ ਵੀਰ ਚਾਹੀਦੇ।

ਰਾਕੇਸ਼ ਟਿਕੈਤ ਦਾ ਅੱਥਰੂ ਖ਼ਾਰਾ।

ਫੌਜ ਪੁਲਿਸ ਤੇ ਪੈ ਗਿਆ ਭਾਰਾ।

ਟਿਕੈਤ ਨੂੰ ਦੁੱਲਾ ਵੀਰ ਚਾਹੀਦਾ।

ਸਿਸੌਲੀ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨੀਰ ਚਾਹੀਦਾ।

ਮੂੰਹ ਨਾ ਲਾਇਆ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਪਾਣੀ।

ਲਿਖ ‘ਤੀ ਯੁਗ ਦੀ ਨਵੀਂ ਕਹਾਣੀ।

ਪ੍ਰਭਕਿਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ ਹੋਈ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਸਾਹਿਤਕ ਮਿਲਣੀ

Received WhatsApp on Monday 8th December 2025 at 16:18 Regarding Literary Meeting of Shiromani Likhari Board 

ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਰਹੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੀਟਿੰਗ 

ਲੁਧਿਆਣਾ: 08 ਦਸੰਬਰ 2025:(ਮੀਡੀਆ ਲਿੰਕ ਰਵਿੰਦਰ//ਸਾਹਿਤ ਸਕਰੀਨ ਡੈਸਕ)::

ਕਲ੍ਹ ਦੇਰ ਸ਼ਾਮ ਸਥਾਨਕ ਗਿਲ ਰੋਡ ਸਥਿਤ ਕੈਰੀਅਰ ਕਾਲਜ ਦੇ ਦਫਤਰ ਵਿਖੇ ਪ੍ਰਭ ਕਿਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ ਹੋਈ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਲਿਖਾਰੀ ਬੋਰਡ ਪੰਜਾਬ ਰਜਿ. ਦੀ ਮਹੀਨਾ ਵਾਰ ਸਾਹਿਤਕ ਮਿਲਣੀ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ 350ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇ ਗੰਢ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਰਹੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਗੀਤਕਾਰਾਂ, ਕਵੀਆਂ ਅਤੇ ਗਾਇਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਅਰਪਣ ਕੀਤੀ। 

ਬੋਰਡ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਪ੍ਰਭ ਕਿਰਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਿਰਫ ਇਕ ਫਿਰਕੇ, ਇਕ ਮਜ਼੍ਹਬ ਜਾਂ ਇਕ ਧਰਮ ਲਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਗੋਂ ਸਮੁੱਚੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਭਲੇ ਲਈ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ  ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਰਾਖੇ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਾਹਿਤਕ ਮਿਲਣੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਵੇਂ ਉਭਰਦੇ ਕਵੀ ਨਵਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ "ਮੈਂ ਹਾਂ ਦੱਬੀ ਹੋਈ ਆਵਾਜ਼ ਦਿਲ ਦੀ" ਨਾਲ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਉਪਰੰਤ ਗ਼ਜ਼ਲ ਗੋ ਹਰਦੀਪ ਬਿਰਦੀ ਵਲੋਂ ਪੜ੍ਹੀ ਗਈ "ਬਣੀ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਦੀ ਦਵਾਈ ਗ਼ਜ਼ਲ ਹੈ"-ਨਵੇਕਲੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। ਗਾਇਕ ਜਗਪਾਲ ਸਿੰਘ ਜੱਗਾ ਜਮਾਲਪੁਰੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਬਾਰੇ "ਸੰਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਕਲਗੀ ਤੋੜਾ ਆਪ ਸਜਾਉਂਦੇ ਨੇ" ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ ਅਤੇ ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਕਲੇਰ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਰਾਹੀਂ ਖੂਬ ਰੰਗ ਬੰਨ੍ਹਿਆ। 

ਉਪਰੰਤ ਸਾਰੇ ਹਾਜ਼ਰ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪੰਥਕ ਕਵੀ ਹਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਕਲਸੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਨਾਲ ਤਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਮ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਸਮਾਗਮ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਅਤੇ ਯਾਦਗਾਰੀ ਬੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। 

ਵਿਸ਼ਵ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ ਸਭਾ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਜੁਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕੰਗ ਦੀ "ਚੌਂਕ ਚਾਂਦਨੀ ਅੱਜ ਹੈ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ" ਅਤੇ ਉਸਤਾਦ ਕਵੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀਤ ਵਲੋਂ "ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਚੋਂਕ ਚਾਂਦਨੀ ਦੇ ਵਿਚ ਧੰਨ ਸਿੱਖ ਤਸੀਹੇ ਝੱਲ ਰਹੇ ਨੇ" ਅਤੇ ਪੰਥਕ ਕਵੀ ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੰਨ ਦੀ ਕਵਿਤਾ "ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਆਖਿਆ ਅਸੀਂ ਜੰਝੂ ਲਹਿਣ ਨੀ ਦੇਣਾ" ਨੇ ਮਾਹੋਲ ਗਮਗੀਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। 

ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੱਦੇ ਤੇ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕਰਨ ਪਹੁੰਚੇ ਸਿਰਜਣਧਾਰਾ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਤੇ ਗੀਤਕਾਰ ਅਮਰਜੀਤ ਸ਼ੇਰਪੁਰੀ ਨੇ "ਮਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਦਾ ਧਿਆਈਐ ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਨਾਲ ਸੀਸ ਨਿਵਾਈਐ" ਮਿੱਠੀ ਤੇ ਸੁਰੀਲੀ ਸੁਰ ਰਾਹੀਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਰੇਡੀਓ ਬਸੰਤ ਦੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸੰਚਾਲਿਕਾ ਅਤੇ ਉੱਘੀ ਕਵਿੱਤਰੀ ਜਸਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਜੱਸੀ ਦੀ "ਮੁਗਲ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਕਹਿਰ ਸੀ ਢਾਅ ਦਿੱਤਾ" ਕਵਿਤਾ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ਹਾਦਤ ਮੁੜ ਸਜੀਵ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਪੱਕ ਸ਼ਾਇਰੀ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਕਿਰਨ ਨੇ "ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਦਿਂਲੀ ਵਿਚ ਸੀਸ ਜੇ ਨਾ ਵਾਰਦੇ, ਹਿੰਦ ਤੇ ਆਉਣੇ ਨਹੀਂ ਸਨ ਦਿਨ ਬਹਾਰ ਦੇ" ਗ਼ਜ਼ਲ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਖੂਬ ਦਾਦ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਪ੍ਰਭ ਕਿਰਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਆਪਣੀ ਸ੍ਵਰ. ਮਾਤਾ ਤੇ ਪੰਥਕ ਕਵਿਤਰੀ ਨਿਰਅੰਜਨ ਅਵਤਾਰ ਕੌਰ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਸਵੱਈਆ ਪੂਰੀ ਸ਼ਿੱਦਤ ਨਾਲ ਗਾ ਕੇ ਕਵੀ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਵਾਈ। ਤੂਫ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਰਜਿ ਵਲੋਂ ਮੈਡਮ ਅਮਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਵਿਜੇ ਕਲਿਆਣ ਨੇ ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਲਈ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਸਨ।

ਦੇਵ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਿਆਂ - -

8th December 2025 at 07:16 AM Remembering Poet and Artist Dev 

ਵੱਖ ਸਮੇਂ - -ਵੱਖ ਥਾਂਵਾਂ - --ਵੱਖ ਵੱਖ ਖਿਆਲ 

 ਦੇਵ 

     ਦੇਵ

          ਦੇਵ

ਆਵਾਜ਼ 

      ਖ

      ਲੋ 

      ਤੀ

ਚੁੱਪ 

      ਅੰਦਰ ਬਾਹਰ 

ਕਿਸ ਕਿਨਾਰੇ ਤੇ ਤਲਾਸ਼ ਕਰੇ ਕੋਈ 

ਆਖ਼ਰੀ ਵਾਰ 

ਦੀਦਾਰ ਸ਼ੇਤਰਾ ਦੇ ਫ਼ਾਰਮ ਹਾਊਸ ਵਿਖੇ ਗੱਲਬਾਤ ਹੋਈ ਸੀ 

ਦਸੰਬਰ ਵਿੱਚ ਆਣ ਦਾ ਦੱਸ ਰਹੇ ਸਨ 

ਚੁੱਪ ਦੇ ਬੋਲ 

ਦਿਸਹੱਦਿਆਂ ਦੇ ਪਾਰ

ਸੁਰਖ਼ਾਬ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਉਹਨਾਂ 

ਸਾਧੂ ਭਾਅ ਜੀ 

ਰੇਣੂਕਾ ਸਿੰਘ 

ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੀਆਂ 

ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਰਹੇ 

ਉਹ

ਚੁੱਪ ਜਿਹਾ ਸੀ

ਘੱਟ ਬੋਲਦੇ 

ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਿਲਪੀ 

ਰੰਗ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ 

ਆਪਣੀ ਆਭਾ ਬਿਖੇਰਨ 

ਫੈਲਾ ਦਿੰਦੇ 

ਜਿਵੇਂ ਮਾਂ ਬਾਲ ਨੂੰ 

ਦੂਰੋਂ ਬਾਹਾਂ ਪਸਾਰ ਬੁਲਾਉਂਦੀ ਹੈ 

ਉਂਵੇ 

ਰੰਗ ਆਕਾਰ ਸਿਰਜ

ਦੇਵ ਵੱਲ ਪਰਤਦੇ 

ਆਕਾਸ਼ ਖ਼ਾਲੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ 

ਹੁਣ

ਕੋਈ ਆਵਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ 

ਦੇਵ

   ਦੇਵ

       ਦੇਵ

ਉਹ ਜੋ ਬਾਹਰ ਚਾਨਣ ਬਿਖੇਰ ਰਿਹਾ ਸੀ 

ਅੰਦਰ ਤੁੱਰ ਗਿਆ ਹੈ 

   ਚੁੱ ਪ ਚਾ ਪ

        ਸਵੇਰੇ ਸੈਰ ਕਰਨ ਗਿਆ

ਅੱਜ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾਲ ਵੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋਈ 

ਪੰਛੀ ਵੀ ਉਦਾਸ ਜਾਪੇ

ਆਕਾਸ਼ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ 

ਕੋਈ ਸੋਨ ਰੰਗੀ

ਕਿਰਨ ਨਹੀਂ ਦਿਸਦੀ 

ਇੱਕ 

    ਹ ਉ ਕਾ

ਸਾਡਾ ਪਿਆਰ 

ਮਿੱਤਰ ਪਿਆਰਾ

     ਦੇਵ 

ਉਦਾਸੀ ਦੀ ਲੋਈ ਓੜ 

  ਚੁੱਪ ਚਾਪ 

 ਤੁੱਰ ਗਿਆ ਹੈ,,

    ਅਲਵਿਦਾ 

        ਅਲਵਿਦਾ 

          ਅਲਵਿਦਾ 

        ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਅੰਦਰ 

      ਸੁ ਪ ਨਿ ਆਂ ਅੰਦਰ 

ਸੋਚ ਦੇ ਦਿਸਹੱਦਿਆਂ ਤੀਕ 

ਤੈਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਕੇ 

ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ,,

ਸਦਾ ਸਦਾ ਨਮਨ 

ਦੇਵ ਜਿਸ ਮੁਕਾਮ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਸਨ 

ਉਹ ਸੁਪਨਾ ਹੀ ਰਹੇਗਾ 

ਦੇਸ਼ ਸ਼ਬਦ ਰੰਗ 

ਉਸ ਦੀ ਦੇਹੀ ਸੰਗ ਸੰਵਾਦ ਰਚਾਉਂਦੇ 

ਉਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਗੇ,,

ਦੇਵ 

   ਦੇਵ

       ਦੇਵ

ਆਵਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ ਕੋਈ 

ਚੁੱਪ 

ਰਾਤ ਦੀ ਖਾਮੋਸ਼ੀ ਵਰਗੀ 

ਚੁੱਪ ਦੀ ਇਬਾਰਤ 

     ਬਸ ਤੇਰੀਆਂ ਯਾਦਾਂ 

    ਹੁਣ ਚੁੱਪ ਚੰਗੇਰੀ ਲੱਗੇ 

ਤੇਰੇ ਲੰਮੇ ਬੁੱਤ ਨੂੰ ਤੱਕ 

ਮੌਤ ਵੀ ਝੂਠ ਲੱਗੇ 

ਚੱਲ 

ਦੇਵ 

     ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਚੱਲੀਏ,,

ਦੂਸਰੇ ਕਿਨਾਰੇ ਤੋਂ ਆਵਾਜ਼ ਆਈ,,

ਦੇਵ 

   ਦੇਵ 

      ਦੇਵ

     ਖਾ ਮੋ ਸ਼ੀ 

ਆਤਮਯਾਦ

ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਦੇਵ ਹੀ ਲਿਖ ਸਕਦਾ ਸੀ

ਆਰਟ ਵਰਕ ਵਾਲੀ ਇਹ ਤਸਵੀਰ ਪੰਜਾਬੀ ਜਾਗਰਣ ਤੋਂ ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ 

ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਤ ਚਿੰਤਨ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵੱਲੋਂ 

ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਮਹਾਂ ਭਟਕਣ ਸੀ ਤੇਰੇ ਅਨਥਕ ਕਦਮਾਂ ’ਚ

ਕਿ ਤੂੰ ਗਾਹਿਆ, ਯੁੱਗਾਂ, ਮਨੁੱਖਾਂ, ਸੋਚਾਂ ਦਾ

ਚੱਪਾ ਚੱਪਾ

ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੀ ਭਟਕਣ ਦੀ ਇੱਕ ਚਿਣਗ ਲਾ ਦੇ

                          ---ਦੇਵ  

ਸਾਹਿਤ ਚਿੰਤਨ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਉਪਰਾਲਾ

Released on Tuesday 9th December 2025 at 2:30 AM Regarding Sahit Chintan Chandigarh 

ਡਾ. ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਦੀ ਪੁਸਤਕ "ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਦੇਸ" ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ 

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: 7 ਦਸੰਬਰ 2025: (ਮੀਡੀਆ ਲਿੰਕ ਟੀਮ//ਸਾਹਿਤ ਸਕਰੀਨ ਡੈਸਕ)::

ਕਲਮਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਡਾ. ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਪੂਰੇ ਤੱਥਾਂ ਅਤੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪੂਰੇ ਜੋਸ਼ੋ ਖਰੋਸ਼ ਨਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵੀ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਗੱਲ ਸਾਹਿਤ ਰਚਨਾ ਦੀ ਸੀ। ਚਰਚਾ ਅਧੀਨ ਪੁਸਤਕ ਵੀ ਡਾ. ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਦੀ ਹੀ ਰਚੀ ਹੋਈ ਹੈ-"ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਦੇਸ"। ਇਸ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਸਾਹਿਤ ਚਿੰਤਨ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵੱਲੋਂ। ਚਰਚਾ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਵੀ ਬੜੀ ਦਿਲਚਸਪ ਸੀ-"ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ"। 

ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਉਘੀਆਂ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਪਹੁੰਚੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਉਂਝ ਤਾਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ ਗੀਤ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ ਪਰ ਇਥੇ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਚਰਚਾ ਨੇ ਇਸ ਥਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਤੁਸੀਂ ਫੇਸ ਬੁੱਕ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦੇ ਹੋ ਸਾਹਿਤ ਸਕਰੀਨ ਵਿੱਚ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਚਰਚਾ ਕਾਰ ਸਨ-ਡਾ. ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦੀਪ। ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਡਾਕਟਰ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਖੁਦ ਵੀ ਹਾਜ਼ਰ ਰਹੇ। 

ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਸੰਪਾਦਕ ਡਾ. ਸਵਰਾਜਬੀਰ ਵੀ ਉਚੇਚੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਰੂਬਰੂ ਰਹੇ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇਸ਼ ਸੇਵਕ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਸੰਪਾਦਕ ਡਾ. ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲਿਆ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾਟਕ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ-ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਵੀ ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਾਉਂਦੇ ਰਹੇ। ਰੇਡੀਓ ਸਾਹਿਤ, ਪ੍ਰਿੰਟ ਮੀਡੀਏ ਵਾਲਾ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਪੁਸਤਕਾਂ ਰਹਿਣ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਮਹਾਂਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੋਡੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲੇ ਭੁਪਿੰਦਰ ਮਲਿਕ ਹੁਰਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖੁਸ਼ਬੂ ਵੰਡ ਰਹੀ ਸੀ ਜਿਹੜੀ ਚੰਗੀਆਂ ਸਾਹਿਤਿਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬੈਠ ਕੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। 

ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਬਲਕਾਰ ਸਿੱਧੂ, ਦੇਵੀ ਦਿਆਲ ਸ਼ਰਮਾ, ਡਾ. ਕਾਂਤਾ, ਜੈਪਾਲ ਅਤੇ ਹਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਬੜੀ ਬਾਰੀਕੀ ਨਾਲ ਦੇਖਣ ਪਰਖਣ ਵਾਲੇ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਚਿੰਤਕ ਗੁਰਨਾਮ ਕੰਵਰ, ਊਸ਼ਾ ਕੰਵਰ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਸਾਹਿਤਿਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਰਸੀਏ ਵੀ ਪੁੱਜੇ ਹੋਏ ਸਨ। 

ਚਰਚਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਰਹੀ ਪੁਸਤਕ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਲੇਖਕ ਡਾ. ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਨੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਆਖ਼ਿਰੀ ਪਲਾਂ ਦੌਰਾਨ  ਗੱਲ ਮੁਕਾਈ ਕਿ ਚੰਗੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਵਿਆਖਿਆ ਦੀ ਲੋੜ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਆਕਰਸ਼ਣ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਡਾਕਟਰ ਅਰੀਤ ਵੀ ਸੀ। ਡਾਕਟਰ ਅਰੀਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਅਕੈਡਮਿਕ ਸਿਲੇਬਸ ਵਿੱਚ ਲੱਗਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। 

ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਮੁੱਖਬੰਦ ਲਿਖਣ ਵਾਲੇ ਡਾ. ਸਵਰਾਜਬੀਰ ਹੁਰਾਂ ਨੇ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਰਹੇ ਸ਼ਾਇਰ ਲੇਖਕ ਡਾ. ਸਿਰਸਾ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਜਦੋਂ ਇਹ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸੁਣੀਆਂ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਹੀ ਵੱਖਰਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਖੁਦ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਵੀ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਪਾਠ ਮੌਕੇ ਬੜਾ ਕਾਵਿਕ ਅਤੇ ਭਾਵੁਕ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾਉਣ ਵਾਲਾ ਸੀ। 

ਸਰੋਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਪਾਠ ਨੂੰ ਵੀ ਸੁਣਿਆ  ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਮਾਣਿਆ ਵੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਜਦ ਵਿਚ ਹਿੱਲਦੇ ਹੋਏ ਸਿਰ, ਚਿਹਰੇ ਅਤੇ ਹੱਥ ਮੌਨ ਰਹਿ ਕੇ ਵੀ ਦੱਸ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਨੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਲੋਕ, ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਦੇਸ ਜਿਹੜਾ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਦੇਸ ਹੈ। 

ਸਾਹਿਤ ਚਿੰਤਨ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਇਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਵੀ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦੇ ਹੋ 

ਅੱਜ ਤੁਸੀਂ ਮਿਲ ਸਕਦੇ ਹੋ ਡਾ. ਅਜ਼ੀਜ਼ੁਰ ਰਹਿਮਾਨ ਆਜ਼ਮੀ ਹੁਰਾਂ ਨੂੰ

Sahit Screen:1st November 2025 at 02:15 AM;Regarding Book By Dr. Azizur Rehman 

ਪ੍ਰਚੀਨ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ 2 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਸਮਾਗਮ ਅੱਖਾਂ ਖੋਹਲਣ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇਗਾ 

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਪਹਿਲੀ ਨਵੰਬਰ 2025: (ਮੀਡੀਆ ਲਿੰਕ ਰਵਿੰਦਰ / /ਸਾਹਿਤ ਸਕਰੀਨ ਡੈਸਕ ) 

"ਇਸਰਾਈਲ-ਫ਼ਲਸਤੀਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਝਾਤ" ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਪੁਸਤਕ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਲੇਖਕ ਹਨ ਡਾ. ਅਜ਼ੀਜ਼ੁਰ ਰਹਿਮਾਨ ਆਜ਼ਮੀ। ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਹਨ ਵਾਈਟ ਕਰੋਅ ਪਬਲਿਸ਼ਰਜ਼। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਰੂਬਰੂ ਕਰਵਾ ਰਹੇ ਹਨ-"ਸਾਹਿਤ ਚਿੰਤਨ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ"ਵਾਲੇ ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਟੀਮ। 

ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਬਾਰੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਰਚਾ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਸਾਹਿਤ ਚਿੰਤਨ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵੱਲੋਂ 2 ਨਵੰਬਰ 2025 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਲਾਕੇਂਦਰ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ। 

ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਬੁਲਾਰੇ ਹੋਣਗੇ ਮਿਸ ਨਵਜੋਤ ਕੌਰ ਜਿਹੜੇ ਆਰਟ ਹਿਸਟਰੀ, ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ ਅਤੇ ਤ੍ਰੈ - ਮਾਸਿਕ ਜੁਗਨੂੰ ਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।  ਇਸ ਚਰਚਾ ਦਾ ਆਰੰਭ ਕਰਨਗੇ ਡਾ.  ਸਈਦ ਤਾਰਸੀਨ ਰਜ਼ਾ ਜੋ ਕਿ ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਮੁਸਲਿਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਟਰੈਟਜਿਕ  ਸੱਟਡੀਜ਼ ਵਿਭਾਗ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ। 

ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਲੇਖਕ ਡਾ. ਅਜ਼ੀਜ਼ੁਰ ਰਹਿਮਾਨ ਆਜ਼ਮੀ ਵੀ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਰਹਿਣਗੇ। ਇਹ ਉਹੀ ਡਾ. ਅਜ਼ੀਜ਼ੁਰ ਰਹਿਮਾਨ ਆਜ਼ਮੀ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਮਹੀਨੇ ਫਲਸਤੀਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰਨਗੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਅਖਬਾਰ ਦੇਸ਼ ਸੇਵਕ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਸੰਪਾਦਕ                ਡਾ. ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ। ਉਹ ਉੱਘੇ ਬੁਧੀਜੀਵੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਵੀ ਰਹੇ ਹਨ।ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਅਕਤੂਬਰ ਇਨਕਲਾਬ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਸੱਤ ਨਵੰਬਰ, 1917  ਅਤੇ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ 350ਵੇਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਵਸ 25 ਨਵੰਬਰ 2025 ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੋਵੇਗਾ।

ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਗਮ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਸੈਕਟਰ 35-ਵਿੱਚ ਸਥਿੱਤ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ ਵਿਖੇ ਦੋ ਨਵੰਬਰ 2025 ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ ਠੀਕ 10:30 ਵਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਏਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਰੇ ਸਨੇਹੀ ਸਮੇਂ ਸਰ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾਲਤਾ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਨ। ਅਜਿਹਾ ਸਮਾਗਮ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਰਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੰਗਠਨ ਸਾਹਿਤ ਚਿੰਤਨ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਕਨਵੀਨਰ ਹਨ ਸਰਦਾਰ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ। ਤੁਹਾਡੇ ਸਭਨਾਂ ਸਨੇਹੀ ਮਿੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਕਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਤਾਂ ਰਹੇਗੀ ਹੀ। ਅਜਿਹੇ ਸਮਾਗਮ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਾਣ ਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਡੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਦੁਸ਼ਮਣ ਤਾਕਤਾਂ ਪਤਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਣ ਦੇਂਦੀਆਂ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਕੀ ਕੀ ਭਾਣਾ ਵਰਤਾਅ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।  

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਲਾਰ ਅਤੇ ਨਿਘਾਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ-ਡਾ. ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਨੇ

Received From Panjabi Bhawan on 26th October 2025 at 4:31 PM Regarding Sahit Academy Event

ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਡਮੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਲੋਂ ਅਕਾਡਮੀ ਦੇ ਸਥਾਪਨਾ ਦਿਵਸ ਤੇ ਸਨਮਾਨ ਸਮਾਗਮ

ਲੁਧਿਆਣਾ : 26 ਅਕਤੂਬਰ (ਮੀਡੀਆ ਲਿੰਕ ਰਵਿੰਦਰ//ਸਾਹਿਤ ਸਕਰੀਨ)::

ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਡਮੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਲੋਂ ਅਕਾਡਮੀ ਦੇ ਸਥਾਪਨਾ ਦਿਵਸ 24 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਿਆਂ ਸਨਮਾਨ ਸਮਾਗਮ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ।ਜਿਸਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਡਾ. ਸ.ਸ. ਜੌਹਲ ਜੀ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਡਾ. ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸੀਨੀਅਰ ਮੀਤ ਪ੍ਰਧਾਨ ਡਾ. ਪਾਲ ਕੌਰ ਅਤੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਡਾ. ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ ਸਮੇਤ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮੁੰਡੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਵਜੋਂ ਸ. ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਰਵੀ ਜੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। 

ਡਾ. ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦਿਆਂ ਅਕਾਡਮੀ ਵਲੋਂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ਅਤੇ ਛਾਪੀਆਂ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ਇੱਕ ਸੰਵਾਦ ਦੀ ਲੰਮੀ ਲੜੀ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ। ਅਗਲੇ ਮਹੀਨੇ 21 ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ 25 ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ ਵਿੱਚ ਲਗਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਪੁਸਤਕ ਮੇਲੇ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ। ਅਕਾਡਮੀ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਡਾ. ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ ਨੇ ਸਮੁੱਚੀਆਂ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਮੌਕਾ ਸਮਾਗਮ ਬਾਰੇ ਟਿਪਣੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਡਾ. ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ, ਡਾ. ਗੁਰਇਕਬਾਲ ਪ੍ਰੋ. ਰਵਿੰਦਰ ਭੱਠਲ ਅਤੇ ਡਾ. ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਜਾਚਕ ਦਾ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ। ਸਨਮਾਨਿਤ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਬਾਰੇ ਨਿਮਨ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਵਿਸਥਾਰਤ ਪੇਪਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ। 

ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਡਾ. ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ‘ਡਾ. ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਦਾ ਆਲੋਚਨਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ’ ਪੇਪਰ ਪੜਿਆ।  ਡਾ.ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਨੇ ਡਾ. ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸੋਭਾ ਪੱਤਰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਡਾ. ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਨੂੰ “ਡਾ. ਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਵੀ ਪੁਰਸਕਾਰ” ਭੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਡਾ. ਅਨੂਪ ਸਿੰਘ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਪੇਪਰ ਵਰਗਿਸ ਸਲਾਮਤ ‘ਕਰਮਯੋਗੀ ਫ਼ੋਟੋ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਦਰਵੇਸ਼ ਸ਼ਾਇਰ: ਬਾਬਾ ਬਾਜਵਾ’ ਨੇ

ਪੇਪਰ ਪੜਿਆ। ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਜਾਚਕ ਨੇ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ ਦਾ ਸ਼ੋਭਾ ਪੱਤਰ ਪੜਿਆ। ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ ਨੂੰ “ਮੱਲ ਸਿੰਘ ਰਾਮਪੁਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ” ਭੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਭਗਵੰਤ ਰਸੂਲਪੁਰੀ ਨੇ ‘ਬੇ-ਲਿਹਾਜ, ਸਿਰੜ ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਦਾ ਨਾਂ: ਜਤਿੰਦਰ ਪਨੂੰ’ ਪੇਪਰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਡਾ. ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਕੋਚਰ ਨੇ ਸ. ਜਤਿੰਦਰ ਪੰਨੂੰ ਦਾ ਸ਼ੋਭਾ ਪੇਪਰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਸ. ਜਤਿੰਦਰ ਪੰਨੂੰ

ਨੂੰ “ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਆਨੰਦ ਪੁਰਸਕਾਰ” ਭੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਡਾ. ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ‘ਡਾ. ਧਰਮ

ਸਿੰਘ- ਇਕੱ ਸਿਰੜੀ ਖੋਜੀ’ ਪੇਪਰ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੈਲੇ ਨੇ ਡਾ. ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਸ਼ੋਭਾ ਪੱਤਰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਡਾ. ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ “ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਪੁਰਸਕਾਰ” ਭੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਜੀ ਨੇ ‘ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਸਿਧਾਰਥ ਜੀ ਜੀਵਨ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਕਲਾ ਸੰਚਾਰ’ ਪੇਪਰ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਕਰਮਜੀਤ ਗਰੇਵਾਲ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਸਿਧਾਰਥ ਦਾ ਸ਼ੋਭਾ ਪੱਤਰ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਸ੍ਰੀ

ਸਿਧਾਰਥ ਨੂੰ “ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਇਮਰੋਜ਼ ਪੁਰਸਕਾਰ” ਭੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਡਾ. ਸੋਮਪਾਲ ਹੀਰਾ ਨੇ ‘ਆਪਣੀਆ ਪਰੰਪਰਾਵਾ ਸਿਰਜਣ ਵਾਲਾ ਨਾਟਕਕਾਰ’  ਪੇਪਰ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਡਾ. ਗੁਰਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਡਾ. ਆਤਮਜੀਤ ਦਾ ਸ਼ੋਭਾ ਪੱਤਰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਡਾ. ਆਤਮਜੀਤ ਨੂੰ “ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਪੁਰਸਕਾਰ” ਭੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਡਾ. ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ‘ਡਾ. ਕੰਵਲਜੀਤ ਕੌਰ ਢਿੱਲੋਂ: ਇੱਕ ਬਹੁਪੱਖੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ’ ਪੇਪਰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਮਨਦੀਪ ਕੌਰ ਭੰਮਰਾ ਨੇ ਡਾ. ਕੰਵਲਜੀਤ ਢਿੱਲੋਂ ਦਾ ਸ਼ੋਭਾ ਪੱਤਰ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਡਾ. ਕੰਵਲਜੀਤ ਢਿੱਲੋਂ ਨੂੰ “ਪ੍ਰੋ. ਨਿਰਪਜੀਤ ਕੌਰ ਗਿੱਲ ਪੁਰਸਕਾਰ” ਭੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਡਾ. ਗੁਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਸਬੀਰ ਮੰਡ ਬਾਰੇ ਪੇਪਰ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਜਸਵੀਰ ਝੱਜ ਨੇ ਜਸਬੀਰ ਮੰਡ ਦਾ ਸ਼ੋਭਾ ਪੱਤਰ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਜਸਬੀਰ ਮੰਡ ਨੂੰ “ਅਮੋਲ ਪ੍ਰਤਾਪ ਪੁਰਸਕਾਰ”

ਭੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਡਾ. ਅਰਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਕਾਕੜਾ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਪੇਪਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ‘ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਚਿੰਤਨ ਨੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀ ਬੇਬਾਕ ਆਵਾਜ਼ : ਨੀਤੂ ਅਰੋੜਾ’ ਨੇ ਪੇਪਰ ਪੜ੍ਹਿਆ।

ਤ੍ਰੈਲੋਚਨ ਲੋਚੀ ਨੇ ਨੀਤੂ ਅਰੋੜਾ ਦਾ ਸ਼ੋਭਾ ਪੱਤਰ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਨੀਤੂ ਅਰੋੜਾ ਨੂੰ “ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲਾਇਲਪੁਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ” ਭੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਪ੍ਰਭਜੋਤ ਸੋਹੀ ਨੇ ‘ਸੱਜਰੀ ਹਵਾ ਦਾ ਝੋਂਕਾ-ਮੀਤ ਅਨਮੋਲ’ ਪੇਪਰ ਪੜ੍ਹਿਆ।ਰਾਜਦੀਪ ਤੂਰ ਨੇ ਮੀਤ ਅਨਮੋਲ ਜੀ ਦਾ ਪੇਪਰ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਸ੍ਰੀ ਮੀਤ ਅਨਮੋਲ ਨੂੰ “ਡਾ. ਮੋਹਨਜੀਤ ਪੁਰਸਕਾਰ” ਭੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਡਾ. ਜਗਵਿੰਦਰ ਜੋਧਾ ਦਾ ਲਿਿਖਆ ਪੇਪਰ ‘ਨਵੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦਾ ਵਿਲੱਖਣ ਅਧਿਆਇ : ਤਾਂ ਸੁਪਨੇ ਕੀ ਹੋਣਗੇ’ ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ ਨੇ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਵਰਗਿਸ ਸਲਾਮਤ ਨੇ ਰਮਨ ਸੰਧੂ ਦਾ ਸ਼ੋਭਾ ਪੱਤਰ ਪੜ੍ਹਿਆ।ਰਮਨ ਸੰਧੂ ਨੂੰ “ਕੁਲਵੰਤ ਜਗਰਾਉਂ ਪੁਰਸਕਾਰ” ਭੇਟ ਕੀਤਾ

ਗਿਆ।ਡਾ. ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਮੋਹੀ ਨੇ ਦੇਵ ਰਾਜ ਦਾਦਰ ਬਾਰੇ ‘ਲਘੂ ਮਾਨਵ ਦੀ ਦੁਖਾਂਤਕ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰੀ : ਪੌਣ ਪਰਿੰਦੇ ਤੇ ਪਰਵਾਜ਼’ ਪੇਪਰ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਜਾਚਕ ਨੇ ਦੇਵ ਰਾਜ ਦਾਦਰ ਦਾ ਸ਼ੋਭਾ ਪੱਤਰ ਪੜ੍ਹਿਆ।ਦੇਵ ਰਾਜ ਦਾਦਰ ਨੂੰ “ਕੁਲਵੰਤ ਜਗਰਾਉਂ ਪੁਰਸਕਾਰ” ਭੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਡਾ. ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਨੇ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਸ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਦੁਖਾਂਤ ਵਾਪਰਿਆ, ਉਸ ਦੇ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਜਿਉਂਦਾ ਗੂਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ। ਜਿੱਥੇ ਕਤਲੋ ਗਾਰਤਹੋਈ ਹੋਵੇ ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਮੇਰਾ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਡਾ. ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਲਾਰ ਅਤੇ ਨਿਘਾਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਖੱਬੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਾਲੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਅਪਣਾਈ ਹੋਈ ਡਾ. ਕੰਵਲਜੀਤ ਕੌਰ ਢਿੱਲੋਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਸਨਮਾਨ ਲਈ ਸਾਡਾ ਸਮਾਜ ਅਜੇ ਜਾਗਰੂਕ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਵਿਤਕਰਾ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਬਹੁਤ ਨੇੜਿਓਂ ਹੋ ਕੇ ਦੇਖਿਆ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤੇ ਇਸਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਵਾਜ਼ ਵੀ ਉਠਾਈ ਹੈ। 

ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਮੌਸਮ ਬਾਰੂਦੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਪੱਤਰਕਾਰਿਤਾ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਉਲਾਰ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਜਾਂ ਖਾਮੋਸ਼ ਜਿਹੀ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਈ ਸੀ। ਉਸ ਵੇਲੇ  ਜਤਿੰਦਰ ਪੰਨੂੰ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਬੜੇ ਵੱਡੇ ਸੱਚ ਬੋਲੇ ਸਨ। ਹਰ ਮੌਤ ਅਤੇ ਹਰ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀਆਂ ਲੁਕੀਆਂ ਪਰਤਾਂ ਜਤਿੰਦਰ ਪੰਨੂੰ ਵੱਲੋਂ ਹੀ ਖੋਹਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ।  ਜਤਿੰਦਰ ਪੰਨੂੰ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਤਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ ਲਈ ਸਕੂਪ ਸਾਬਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ। ਜਤਿੰਦਰ ਪੰਨੂੰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਮੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।  

ਸਨਮਾਨਿਤ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਡਮੀ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ। ਡਾ. ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ ਨੇ ਅਕਾਡਮੀ ਨੂੰ ਇਸ  ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਵਧਾਈ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਚਨਾਤਮਿਕ ਪਰਿਵਰਤੀ ਲਈ ਡਿਗਰੀਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਸਮਾਂ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਤਰੱਕੀ ਕਰ ਹਰੀਆਂ ਹਨਉਸਤੋਂ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਸਮਾਂ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। 

ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਕਾਡਮੀ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਮੀਤ ਪ੍ਰਧਾਨ ਡਾ. ਪਾਲ ਕੌਰ ਨੇ ਸਮੂਹ ਸਨਮਾਨਿਤ ਹਾਜ਼ਰੀਨ ਅਤੇ

ਸਮੂਹ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ। ਸੁਰਿੰਦਰ ਚਾਹਿਲ, ਪ੍ਰੋ. ਅਮਰਜੀਤ ਪਰਾਗ, ਪ੍ਰੋ.ਜਗਦੇਵ ਸਿੰਘ, ਸਤਬੀਰ ਰਾਮਪੁਰੀ, ਗੁਰਮੇਜ਼ ਭੱਟੀ, ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨ, ਅਮਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ,ਪ੍ਰਭਜੋਤ ਰਾਮਪੁਰ, ਸਵਰਨ ਪੱਲਾ, ਡਾ. ਸੋਮਾ ਸਬਲੋਕ, ਸੰਦੀਪ ਸਮਰਾਲਾ, ਕੇ.ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ, ਤਰਲੋਚਨ ਝਾਂਡੇ, ਅਮਰਜੀਤ ਸ਼ੇਰਪੁਰੀ, ਜਤਿੰਦਰ ਹਾਂਸ, ਭਗਵਾਨ ਢਿੱਲੋਂ, ਇੰਦਰਜੀਤ ਪਾਲ

ਕੌਰ, ਸੁਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ, ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜ਼ੀਰਖ, ਡੀ.ਪੀ.ਮੌੜ, ਇੰਦਰਜੀਤ ਕੌਰ ਲੋਟੇ, ਅਮਰੀਕ ਤਲਵੰਡੀ, ਜਗਪਾਲ ਜੱਗਾ ਆਦਿ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ।

ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸੰਧੂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਹੋਇਆ ਟਾਈਮ ਮਸ਼ੀਨ ਵਾਲੀ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ

Posted on Sunday 26th October 2025 at 12:55 PM Regarding Comment on Social Media 

ਅਤੀਤ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਦੇ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਜਾਂ ਜ਼ਿਦ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ 

ਖਰੜ: ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚੋਂ: 26 ਅਕਤੂਬਰ  2025: (ਰੈਕਟਰ ਕਥੂਰੀਆ//ਸਾਹਿਤ ਸਕਰੀਨ ਡੈਸਕ) :: 

ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸੰਧੂ ਹੁਰਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉਤਰਾਅ ਚੜ੍ਹਾਅ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਸ਼ਾਇਦ ਕੁਮੈਂਟ ਵੀ ਕੀਤਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਇਹ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾ ਵੀ ਬੜੀਆਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਂਝ ਰਮਜ਼ਾਂ ਭਰੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਹੋਣੇ ਵੀ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਠਾਹ  ਸੋਟੇ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਵੀ ਚੱਲਦੀ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਨਾਲ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਵਰਗੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ। ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਹਿੰਮਤ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਬੇਬਾਕੀ ਅਤੇ ਹਿੰਮਤ ਨੂੰ ਸਲਾਮ - ---ਪਰ ਅਤੀਤ ਛੱਡਿਆ ਕਿਥੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਕਿਸੇ ਨ ਕਿਸੇ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆ ਜਾਣਾ ਵੀ ਉਸ ਬੀਤ ਚੁੱਕੇ ਕਾਲਖੰਡ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ , ਸਮਰਥਾ ਅਤੇ ਆਕਰਸ਼ਣ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੀ ਤਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਤੀਤ ਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਦੀਵਾਰਾਂ ਵੀ , ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚ ਰੱਖੀਆਂ ਮੋਰ ਖੰਭਾਂ ਅਤੇ ਗੁਲਾਬ ਫੁੱਲਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਵੀ----ਅਲਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਏ ਰੁਮਾਲ ਵੀ , ਕੈਮਰੇ ਵਿੱਚ ਖਿੱਚੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵੀ------ਇਹ ਸਭ ਸਾਨੂੰ ਖਿੱਚ ਲਿਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੀਤ ਦੇ ਉਸ ਦੌਰ ਵੱਲ---ਜਿਵੇਂ ਇਸ਼ਕ ਬਾਰੇ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ---ਸੱਚ ਕਹਿਤੀ ਹੈ ਦੁਨੀਆ--ਇਸ਼ਕ ਪਰ ਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ----ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਥਾਂਵੇਂ ਅਤੀਤ ਵੀ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਅਤੀਤ  'ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਸ਼ਾਇਦ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਹੀ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਉਹਨਾਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ---ਜਿਹਨਾਂ ਨਾਲ ਅਦਿੱਖ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਣਿਆਂ ਵੀ ਦੇਰ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵੀ ਚੇਤੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਸਮਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੇ। 

ਉਂਝ ਫੇਸਬੁੱਕ ਵਰਗੇ ਮੰਚ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈਟ ਵੀ ਤਾਂ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਸ਼ਾਇਦ ਤਾਂ ਹੀ ਖਿੱਚਦੇ ਹਨ ਕਿਓਂਕਿ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਟਾਈਮ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵਾਲਾ ਜਾਦੂ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਕਵਿਤਾ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਰਤ ਹੈ - --ਇਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਚੇਤੇ ਆਇਆ... ਉਹ ਲੋਕ ਵੀ ਜਿਹੜੇ ਹੁਣ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰਹੇ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆਂ ਵੀ ਦਹਾਕੇ ਲੰਘ ਗਏ।  ਜਿਹੜੇ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਫੋਨ ਨੰਬਰ ਵੀ ਗੁਆਚੇ ਤਾਂ ਫਿਰ ਕਦੇ ਨਾ ਮਿਲੇ। ਇਸਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨ ਕਦੇ ਮਿਲਣ ਦੀ ਉਡੀਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ. .ਉਹ ਉਡੀਕ ਵੀ ਪੱਕੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਰਗੀ ਉਡੀਕ। 

ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਸਿਰਫ ਪ੍ਰੇਮੀ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਵਾਲੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਰ ਵੀ ਸਨ ਅਤੇ ਹੁਣ ਵੀ ਹਨ। ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋ ਚਾਰ ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਮਿਲੇ ਲੋਕ ਵੀ . .ਬਸ ਦੇ ਸਫਰ ਅਤੇ ਬਸ ਅੱਡਿਆਂ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਮਿਲੇ ਲੋਕ ਵੀ। ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ਰਾਂ ਦੌਰਾਨ ਮਿਲੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਨਮੋਲ ਲੋਕ ਵੀ---ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਚੇਤੇ ਆਉਣ ਲੱਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਫੇਰ ਰੇਡੀਓ ਤੋਂ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੁਣਿਆ ਨਾਟਕ-ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦਾ ਕੀ ਰੱਖੀਏ ਨਾਂਅ--? ਉਹ ਨਾਟਕ ਸਾਡੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਾਣਯੋਗ ਨਾਟਕਕਾਰ ਆਤਮਜੀਤ ਹੁਰਾਂ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮੈਂ ਸੱਤਰਵਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਨਾਟਕ ਸੁਣ  ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਅਸੀਲ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਨਵਾਂ ਮੁਹੱਲਾ ਵਾਲੇ ਮਕਾਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਾਂ। ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਇੱਟ ਵਾਲਾ ਇਹ ਮਕਾਨ ਅੱਜ ਵੀ ਬਹੁਤ ਚੇਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਕਈ ਵਾਰ ਨਵੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੋਂ ਲੰਘਦਿਆਂ ਟੱਪਦਿਆਂ ਨਵਾਂ ਮੁਹੱਲਾ ਵਾਲੇ ਉਸ ਮਕਾਨ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਕਈ ਵਾਰ ਖੜੋ ਕੇ ਅਤੇ ਇਜ਼ਾਜ਼ਤ ਲਾਇ ਕੇ ਫੋਟੋ ਵਿੱਚ ਖਿੱਚ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ। ਅਜਿਹੇ ਮਕਾਨਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਕਈ ਵਾਰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚਾਹ ਪਾਣੀ ਬਿਨਾ ਨਹੀਂ ਆਉਣ ਦੇਂਦੇ। ਇੱਕ ਅਦਿੱਖ ਜਿਹਾ ਰਾਬਤਾ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। 

ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਸੰਧੂ ਹੁਰਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਭਾਵੇਂ ਇੱਕ ਬੜਾ ਹੀ ਸਪਸ਼ਟ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਂਦੀ ਹੈ - --ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਇਸ ਕਾਵਿਤਾ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਅਤੇ ਸੋਚਦਿਆਂ ਮੈਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਨ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਟਾਈਮ ਮਸ਼ੀਨ ਰਾਹੀਂ ਅਤੀਤ ਵੱਲ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਇਸ ਸਫਲ ਕਵਿਤਾ ਰਾਹੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਈ ਵੀ ਦੇਂਦਾ ਹਾਂ। ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਜੋ ਕੁਝ ਲਿਖਾਈ ਗਿਆ ਉਹ ਸਾਹਿਤ ਸਕਰੀਨ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਹਾਜ਼ਰ ਹੈ।    ---ਰੈਕਟਰ ਕਥੂਰੀਆ 

 

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਵਿਰਾਸਤ ਅਕਾਡਮੀ ਵੱਲੋਂ ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਸੀਚੇਵਾਲ ਦਾ ਸਨਮਾਨ

 Received From GSG on Friday 24th October 2025 at  8:18 PM Regarding Sant B S Seechewal Ji 

ਹੜ੍ਹ ਮਾਰੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਕੀਤਾ ਸਨਮਾਨ 

ਲੁਧਿਆਣਾਃ 24 ਅਕਤੂਬਰ 2025: (ਮੀਡੀਆ ਲਿੰਕ 32//ਸਾਹਿਤ ਸਕਰੀਨ ਡੈਸਕ)::

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਵਿਰਾਸਤ ਅਕਾਡਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਵੇਲੇ ਤੋਂ ਹੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਲੇ ਉੱਦਮ ਉਪਰਾਲੇ ਬੜੇ ਖੂਬਸੂਰਤ ਢੰਗ ਟਰੈਕ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਾਰ ਦਾ ਉਦੱਮ ਉਪਰਾਲਾ ਹੜ੍ਹਾਂ ਮਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਾਰ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸੀਚੇਵਾਲ ਵੱਲੋ ਲਈ ਗਈ ਸਾਰ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਆਖਣ ਲਈ ਸੀ। ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੌੜਨ ਸਥਿਤੀ ਸੱਚਮੁੱਚ ਬੜੀ ਭਿਆਨਕ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਲੀਡਰ ਆਪਣੀ ਨਰੂਹਾਂ ਵੀ ਟੱਪਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਨ ਦਿਖਾ ਰਹੇ ਉਦੋਂ ਸੰਤ ਸੀਚੇਵਾਲ ਖਤਰਨਾਕ ਹੜ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਾਰ ਲੈਣ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆਏ। ਚੇਤੇ ਰਹੇ ਕਿ ਸੰਤ ਸੀਚੇਵਾਲ ਹੁਰਾਂ ਦਾ ਇਸ ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਧਰਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਕਾਲੀ ਬੇਈਂ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੁੱਢੇ ਦਰਿਆ ਨੂੰ ਸਵੱਛ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੇ ਉੱਦਮ ਉਪਰਾਲੇ ਵੀ ਕੋਈ ਬਹੁਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਨਹੀਂ ਹਨ।  

ਸੰਤ ਸੀਚੇਵਾਲ ਜੀ ਦੇ ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਉੱਦਮ ਉਪਰਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਚੇਤੇ ਕਰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਕਰਾਉਂਦਿਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਵਿਰਾਸਤ ਅਕਾਡਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵੱਲੋਂ ਦੋਆਬੇ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਆਏ ਹੜ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਬਿਆਸ ਤੇ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆਂ ਦੀ ਮਾਰ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸੀਚੇਵਾਲ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਪੱਖੋਵਾਲ ਰੌਡ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਪ੍ਹੇ. ਗੁਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਤੇ ਸਰਦਾਰਨੀ ਜਸਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਗਿੱਲ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਤੇ ਸ. ਜਸਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੱਤ, ਗੁਰਿੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਲਵਦੀਪ ਕੌਰ ਵੱਲੋਂ ਸਨਮਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਤ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸੀਚੇਵਾਲ ਜੀ ਨੂੰ ਪ੍ਹੋ. ਗੁਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਵੱਲੋਂ ਪਿਛਲੇ 50 ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਲਿਖੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਠ ਗ਼ਜ਼ਲ - ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਗ੍ਹਹਿ “ਅੱਖਰ ਅੱਖਰ” ਭੇਂਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਵਿਰਾਸਤ ਅਕਾਡਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਪ੍ਹੋ. ਗੁਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸੀਚੇਵਾਲ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸੇਵਾ ਦੋਰਾਨ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਮਿਲਣ ਦਾ ਆਧਾਰ ਵੀ ਇਹੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾ ਤਾਂ ਰਵਾਇਤੀ ਸੰਤਾਂ ਵਾਂਗ ਵਿਚਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਨਾ ਮੈਂਬਰ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਵਾਂਗ। ਇਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੋਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਤੁਰਦੇ ਹਨ।

ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸੀਚੇਵਾਲ ਨੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਫੇਰੀ ਦੌਰਾਨ  ਪ੍ਹੋ. ਗੁਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨਾਲ ਬੁੰਢਾ ਦਰਿਆ ਸਫ਼ਾਈ ਮੁਹੰਮ ਬਾਰੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰ -ਚਰਚਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਜ਼ਰੀਏ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਬਗੈਰ ਇਸ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਤ ਜਲ ਸੋਮੇ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਹਾਸਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸੰਖੇਪ ਅਰਸੇ ਦੌਰਾਨ ਮਾਣਯੋਗ ਰਾਜਪਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਇਹ ਪੰਜਵੀਂ ਫੇਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਤੇ ਨਗਰ ਨਿਗਮ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਸਮੂਹ ਅਹੁਦੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਨਦੇਹੀ ਨਾਲ ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਨੂੰ ਸੰਪੂਰਨ ਕਰਨ ਦੀ ਹਦਾਇਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸੰਤ ਸੀਚੇਵਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਂ ਕਾਲਜਾਂ ਤੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ,ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਚੇਤਨਾ ਲਹਿਰ ਉਸਾਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਾਮੂਲੀ ਹਨ। ਦੋਆਬੇ ਤੇ ਮਾਲਵੇ ਦਾ ਆਲੂ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰ ਦਾ ਕਿਸਾਨ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਪੈਲ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਾਹ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਪੰਜਾਬ ਸਿਰ ਮੜ੍ਹਨ ਦੀ ਨਿੰਦਿਆ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਪਣਾ ਘਰ ਸੰਵਾਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਹੋਰ ਸੂਬਿਆਂ ਤੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਾਉਣੇ ਚੰਗੀ ਰਵਾਇਤ ਨਹੀਂ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਛੜੱਪਾ ਮਾਰ ਕੇ ਹਰਿਆਣਾ ਉਲੰਘ ਕੇ ਕਿਵੇਂ ਦਿੱਲੀ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਦੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੂੰ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਸਿਮਰਦਿਆਂ.....//ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ

Emailed on Tuesday 21st October at 11:50 AM Regarding Professor Mohan Singh 

 .....ਕਿ ਕੌਫੀ ਵਿੱਚ ਮਿੱਠਾ ਖੌਰਨ ਵੇਲੇ ਚਮਚਾ ਖੜਕਣ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਸੁਣਨੀ ਚਾਹੀਦੀ

ਪ੍ਰੋ਼ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ 20 ਅਕਤੂਬਰ 1905 ਨੂੰ ਧਮਿਆਲ(ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ)ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਤੇ 3 ਮਈ 1978 ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜ ਨਗਰ (ਨੇੜੇ ਪੀਏ ਯੂ ਗੇਟ ਨੰਬਰ 3) ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਸਦੀਵੀ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਗਏ।

ਫਾਰਸੀ ਦੀ ਐਮ ਏ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਬਤੌਰ ਲੈਕਚਰਰ ਅਧਿਆਪਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। 

ਸੰਨ 1935 ਵਿੱਚ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇ ਕੇ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਮਾਸਿਕ ਸਾਹਿੱਤਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ “ਪੰਜ ਦਰਿਆ” ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।

ਲੇਖਕ - ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ 

ਡਾ. ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੱਧਾਵਾ ਨੇ ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ ਹੁੰਦਿਆਂ ਆਪ ਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ ਤੇ 1969 ਤੋਂ  1974 ਤੀਕ ਆਪ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਐਮਰੀਟਸ ਰਹੇ। ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਤੇ ਮੇਹਨਜੀਤ ਆਪ ਦੇ ਖੋਜ ਸਹਾਇਕ ਰਹੇ। ਮਗਰੋਂ ਕੁੰਝ ਸਮਾਂ ਡਾ. ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ ਚੰਦ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਖੋਜ ਸਹਾਇਕ ਰਹੇ। 

ਡਾ. ਸ ਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਤੇ ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਮੈਂ ਤੇ ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਸਾਈਕਲ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਜੀ ਜੀ ਐੱਨ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਿਜ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਸਾਹਿੱਤਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੋ. ਮੇਹਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਪੱਤਰ ਦੇਣ ਜਾਂਦੇ ਸਾਂ। ਉਹ ਹਰ ਵਾਰ ਸਾਨੂੰ  ਪਾਲ ਆਡੀਟੋਰੀਅਮ ਉੱਪਰਲੀ ਕੈਨਟੀਨ ਵਿੱਚੋਂ ਮੰਗਵਾ ਕੇ ਕੌਢੀ ਦਾ ਪਿਆਲਾ ਪਿਆ ਕੇ ਪਰਤਣ ਦਿੰਦੇ ਸਨ।

ਇੱਕ ਸੱਚ ਹੋਰ-ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਕੌਫੀ ਵਿੱਚ ਮਿੱਠਾ ਖੌਰਨ ਦੀ ਵਿਧੀ ਸਮਝਾਉਂਦਿਆਂ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਚਮਚਾ ਖੜਕਣ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਸੁਣਨੀ ਚਾਹੀਦੀ।

ਇਹੋ ਜਹੀ ਗੱਲ ਇੱਕ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਮੁਖੀ ਬਾਊ ਵਿਜੈ ਕੁਮਾਰ ਜੀ ਨੇ ਵੀ  ਮੈਨੂੰ ਸੁਣਾਈ ਸੀ ਤੇ ਮੇਰੀ ਬੇਨਤੀ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੰਪਾਦਕੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਗੱਲ ਲਿਖੀ ਸੀ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਸੋਵੀਅਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਡੈਲੀਗੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨੁਕਤੇ ਸਮਝਾਏ ਸਨ। ਉਦੋਂ ਪ੍ਹੋ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਪੱਕਾ ਬਾਗ ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਸਨ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਸੰਸਥਾ ਹਿੰਦ ਸਮਾਚਾਰ ਪਬਲਿਸ਼ਰਜ਼ ਚੱਲਦੀ ਸੀ।

ਆਧੁਨਿਕ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਸਿਰਮੌਰ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਮੂਹਰਲੀ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਸਨ ਪ੍ਹੋ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ। । ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰੇਕ ਪੱਖ ਤੇ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖੀ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹਰ ਥਾਂ ਮਿਲ ਜਾਣਗੇ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਸਾਦਾ ਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹਨ:

ਸਾਵੇ ਪੱਤਰ,

ਕਸੁੰਭੜਾ,

ਅਧਵਾਟੇ,

ਕੱਚ ਸੱਚ,

ਆਵਾਜ਼ਾਂ,

ਵੱਡਾ ਵੇਲਾ,

ਜੰਦਰੇ,

ਜੈ ਮੀਰ,

ਬੂਹੇ

ਅਤੇ ਨਾਨਕਾਇਣ (ਮਹਾਂਕਾਵਿ) ਹਨ।

ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਨੇ ਆਪ ਦੀ ਸੰਪੂਰਨ ਰਚਨਾਵਲੀ ਵੀ ਡਾ. ਧਨਵੰਤ ਕੌਰ ਪਾਸੋਂ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕਰਵਾ ਕੇ ਛਾਪੀ ਹੈ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ ਵੀ ਕੀਤਾ ਅਤੇ “ਨਿੱਕੀ ਨਿੱਕੀ ਵਾਸ਼ਨਾ”ਨਾਮੀ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਰਿਝ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ।

ਸ. ਜਗਦੇਵ ਸਿੰਘ ਜੱਸੋਵਾਲ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮੇਲਾ ਆਰੰਭਿਆ। ਮੈਨੂੰ ਮਾਣ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ 1978 ਤੋਂ 2014 ਤੀਕ ਨਿਕਟ ਸਹਿਯੋਗੀ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰੋ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿਅਰ ਮੁਤਾਬਕ

ਅਸਾਂ ਵੀ ਦੋਸਤੋ, ਕੁਝ ਤਾਂ ਮੁਕਾਈਆਂ ਬੂੰਦਾਂ,

ਜੀ ਹੋਇਆ ਜੇ ਸਾਰਾ ਜ਼ਹਿਰ ਨਾ ਸਾਥੋਂ ਪੀ ਹੌਇਆ।

ਅਸਾਂ ਵੀ ਪੜਛੇ ਲਾਹੇ ਨੇ ਉੱਚੇ ਪਰਬਤਾਂ ਦੇ,

ਕੀ ਹੋਇਆ ਜੇ ਸਾਰਾ ਚਾਕ ਨਾ ਸਾਥੋਂ ਸੀ ਹੋਇਆ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਸ਼ਿਅਰ ਵੀ ਤਾਂ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਨਾ!

ਜੇ ਰਲ਼ਦੇ ਭੀੜ ਵਿੱਚ , ਤਾਂ ਇੱਕ ਦੋ ਭੋਰਾ ਲੈ ਮਰਦੇ,

ਅਸੀਂ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਚੋਟੀ ਤੋਂ ਥੱਲੇ ਲਹਿ ਨਾ ਸਕੇ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜਗਤ ਪ੍ਹਸਿੱਧ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਖਰੀ ਕਿਤਾਬ” ਬੂਹੇ” ਵਿੱਚੋਂ ਹਿੰਦ ਪਾਕਿ ਦੋਸਤੀ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਰ ਘੱਟ ਪੜ੍ਹੀ ਗਈ ਕਵਿਤਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੌਂਪ ਰਿਹਾਂ।

ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੱਜਣ ਜਾਣਦੇ ਨੇ ਕਿ ਪ੍ਰੋ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਡਾ. ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਵੇਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿੱਤ ਅਕਾਡਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਰਹੇ। ਆਖ਼ਰੀ ਸਵਾਸਾਂ ਵੇਲੇ ਵੀ ਉਹ ਇਸ ਮਹਾਨ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਸਨ। 

ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ  ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ।

ਸੰਨ 1977 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਅੰਦਰ ਜਨਤਾ ਸਰਕਾਰ ਬਣ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਖ਼ਰੀ ਅਧੂਰੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਲਿਖੀ ਜਿਸ ਦੇ ਦੋ ਸ਼ਿਅਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੁਣਾ ਰਿਹਾਂ।

ਨਾ ਹਿਣਕੋ ਘੋੜਿਉ, ਬੇਸ਼ੱਕ ਨਵਾਂ ਨਜ਼ਾਮ ਆਇਆ।

ਨਵਾਂ ਨਜ਼ਾਮ ਹੈ ਲੈ ਕੇ ਨਵੀਂ ਲਗਾਮ ਆਇਆ।

ਅਯੁੱਧਿਆ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਭੁੱਖਿਆਂ ਦੀ ਭੀੜ ਬੜੀ,

ਪਿਆ ਕੀ ਫ਼ਰਕ ਜੇ ਰਾਵਣ ਗਿਆ ਤੇ ਰਾਮ ਆਇਆ।

ਪ੍ਰੋ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅੰਤਿਮ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਇਆ ਸਾਂ। ਮਹਾਰਾਜ ਨਗਰ ਤੋਂ ਵਰਤਮਾਨ ਮਾਡਲ ਟਾਉਨ ਐਕਸਟੈਨਸ਼ਨ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਘਾਟ ਤੀਕ ਪੈਦਲ ਹੀ ਸਾਰਾ ਕਾਫ਼ਲਾ ਸੂਏ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸੇ ਥਾਂ ਬਣੀ ਸੜਕ ਨੂੰ ਹੁਣ ਮਲਹਾਰ ਸਿਨਮਾ ਰੋਡ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ। 

ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸ. ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਸ. ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਵਿਰਕ ਤੇ ਸ. ਜਗਦੇਵ ਸਿੰਘ ਜੱਸੋਵਾਲ ਜੀ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਨਮਾਨਾਂ ਨਾਲ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। 

ਵੱਡਪੁਰਖੇ ਪ੍ਰੋ. ਮੈਹਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ “ਬੂਹੇ” ਅਰਲੀ ਕਵਿਤਾ ਮੁਹੱਬਤ ਦੀ ਗੱਲ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ।

ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ//ਮੁਹੱਬਤ ਦੀ ਗੱਲ

ਆਉ ਕੋਈ ਮੁਹੱਬਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ
ਤੇ ਬਿਸਮਿੱਲਾ ਕਹਿ ਕੇ,
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਖ਼ੈਰ ਦਾ ਜਾਮ ਭਰੀਏ
ਇਕ ਪਊਆ ਸਦੀ ਅਸਾਂ
ਬੜੀ ਜ਼ਹਿਰ ਪੀਤੀ
ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੀ ਹੋ
ਜੋ ਅਸਾਂ ਨਾਲ ਬੀਤੀ-
ਕਿਵੇਂ ਕੁਟਲ ਤੇ ਕਪਟੀ ਸਾਮਰਾਜ,
ਹੱਥੋਂ ਜਾਂਦਾ ਦੇਖ ਕੇ ਰਾਜ
ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਂ ਦਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡ
ਤੇ ਭੂਤ ਵਾਂਗਰਾਂ ਮਾਰ ਕੇ ਚੰਡ,
ਪੰਜੇ ਉਂਗਲਾਂ ਖੋਭ ਗਿਆ ਸੀ।
ਤੇ ਜਿਵੇਂ ਬੁੱਲੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ-
"ਦਰ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਹਸ਼ਰ ਅਜ਼ਾਬ ਦਾ
ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਹੋਇਆ ਪੰਜਾਬ ਦਾ
ਵਿਚ ਹਾਵੀਆ ਦੋਜ਼ਖ ਮਾਰਿਆ
ਕਦੀ ਆ ਮਿਲ ਯਾਰ ਪਿਆਰਿਆ ।

ਸਾਨੂੰ ਕਲ੍ਹ ਵਾਂਗ ਹੈ ਯਾਦ,
ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਜੋ ਵਰਤੀਆਂ
ਕਿਵੇਂ ਛੱਡ ਅੱਧ-ਵਾਹੀਆਂ ਧਰਤੀਆਂ
ਤੇ ਰੋਟੀਆਂ ਅਣ-ਪਰਤੀਆਂ
ਤੁਰੇ ਸਨ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਕਾਰਵਾਨ
ਦੁੱਖਾਂ ਤੇ ਭੁੱਖਾਂ ਦੀ ਲੰਬੀ ਦਾਸਤਾਨ ।

ਕਿਵੇਂ ਲਹੂਆਂ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ
ਸੀ ਵੱਗੀਆਂ
ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਰੁਲੀਆਂ
ਨੱਥਾਂ ਤੇ ਸੱਗੀਆਂ
ਕਿਵੇਂ ਨਹੁੰਆਂ ਤੋਂ ਮਾਸ ਵੱਖ ਹੋਇਆ
ਤੇ ਤਰੁੱਟ ਕੇ ਔਹ ਜਾ ਪਈਆਂ
ਸਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ ।

ਜਦੋਂ ਸੀਨਿਆਂ  ਦੇ ਟੋਏ ਵਿਚ ਰੱਖ
ਜੈਨਬ ਨੇ ਨਿੱਕਾ ਕੁਰਾਨ
ਖੂਹ ਵਿਚ ਮਾਰੀ ਸੀ ਛਾਲ
ਕਿਵੇਂ ਹੱਸਿਆ ਸੀ ਸ਼ੈਤਾਨ ।

ਬਿਟਬਿਟ ਤੱਕਦਾ
ਰਹਿ ਗਿਆ ਭਗਵਾਨ
ਨਾ ਦਰਿਆਵਾਂ ਨੇ ਵਹਿਣ ਬਦਲੇ
ਨਾ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਸਮਾਧੀ ਟੁੱਟੀ
ਨਾ ਲੋਹੇ ਨੇ ਕੱਟਣੋਂ ਨਾਂਹ ਕੀਤੀ
ਨਾ ਪਾਣੀ ਨੇ ਡੋਬਣੋਂ
ਨਾ ਅੱਗ ਨੇ ਸਾੜਨੋਂ
ਮਹਾਂ ਨਿਯਮ ਦਾ ਚੱਕਰ
ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ
ਤੇ ਸੂਰਜ ਨਿੱਤ ਵਾਂਗ
ਚੜ੍ਹਦਾ ਤੇ ਢਲਦਾ ਰਿਹਾ ।

ਬੁੱਧੀਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹਸਾਸ ਹੋਇਆ-
ਕਿ ਮੰਦਰ ਤੇ ਮਸੀਤਾਂ ਕੋਠੇ ਹੀ ਹਨ
ਕਿ ਪੁਰਾਨ ਤੇ ਕੁਰਾਨ ਪੋਥੇ ਹੀ ਹਨ
ਕਿ ਸੱਭਿਅਤਾ  ਦੇ ਦਾਹਵੇ
ਥੋਥੇ ਹੀ ਹਨ ।
ਆਉ ਭੂਤ ਦੀ ਗੱਲ ਛੱਡੀਏ
ਭੂਤ ਨੇ ਜਾਣ ਲਗਿਆਂ
ਕੋਈ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਦੇਣੀ ਹੀ ਸੀ ।

ਇਹ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ
ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਕਲਾ ਨੂੰ
ਕੂੜ ਤੇ ਕਲਹ ਅੱਗੇ
ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਹਾਰ ਹੋਈ
ਤੇ ਰਾਜ ਰੌਲਿਆਂ ਵਿਚ
ਕੋਮਲ ਸੁਰਾਂ ਗਵਾਚੀਆਂ,
ਪਰ ਆਉ "ਲਾ ਤਕਨਾ ਤੂੰ"
ਦਾ ਵਿਰਦ ਕਰੀਏ
ਤੇ ਉਸ ਰਾਕਸ਼ ਨੂੰ ਫੜੀਏ
ਜੋ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦਾ ਕੁੰਭ ਲੈ ਕੇ ਭੱਜ ਗਿਆ
ਤੇ ਨਿਰਾ ਜ਼ਹਿਰ ਹੀ ਜ਼ਹਿਰ
ਛਡ ਗਿਆ ।
ਆਉ ਨਫ਼ਰਤ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾ ਦਬੀਏ
ਤੇ ਮੁਹੱਬਤ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਜਾਮ ਭਰੀਏ
ਤੇ ਵਾਰਿਸ ਦੀ ਹੀਰ 'ਚੋਂ ਵਾਕ ਲੈ ਕੇ
ਟੁੱਟੀਆਂ ਨੂੰ ਗੰਢੀਏ ।

ਅਜੇ ਵੀ ਸਾਡੇ ਵਿਚ ਬੋਲੀ ਤੇ
ਸਭਿਆਂਚਾਰ ਦੀ ਸਾਂਝ ਬਾਕੀ ਹੈ
ਤੇ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਹੀ ਨਹੀਂ
ਜੋ ਇਸ ਤੋਂ ਆਕੀ ਹੈ ।

ਅਜੇ ਵੀ ਸਤਲੁਜ ਤੇ ਝਨਾਂ ਸਾਡੇ ਹਨ
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਰੰਝੇਟੇ ਦੀਆਂ
ਅਮਰ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ,
ਸ਼ਕਤੀ ਤੇ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ।
ਭਲਾ ਉਸ ਮੁਸਲਮਾਨ ਮਾਂ ਨੂੰ
ਕਿਵੇਂ ਭੁਲਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ
ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ
ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਲੋਰੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ।
ਜਾਂ ਫ਼ਰੀਦ ਸ਼ਕਰਗੰਜ ਨੂੰ
ਜਿਸ ਨੇ ਸਾਡੀ ਬੋਲੀ ਵਿਚ

ਮਿਸਰੀ ਘੋਲੀ ਸੀ ।